In de wet wordt voor alle erfgenamen beschreven welk deel van een erfenis aan hen toekomt. Deze verdeling geldt automatisch als de overledene geen testament heeft opgesteld. Soms komt het voor dat iemand een wettelijke erfgenaam wil onterven. Bijvoorbeeld een kind waarmee een slechte relatie bestaat. Onterven is dan maar ten dele mogelijk. Zo’n kind heeft namelijk altijd een wettelijk recht op de legitieme portie.

Wat is legitieme portie?

Spreken we over de legitieme portie, dan gaat het over het minimale recht dat een nabestaande heeft op de erfenis van een overledene. In plaats van legitieme portie wordt ook wel gesproken over het reservatair erfdeel of het wettelijk erfdeel. Overlijdt er iemand waarvan de partner en kinderen nog in leven zijn, dan zijn dat de reservataire erfgenamen.

Zij kunnen altijd hun legitieme portie opeisen. Ook als de erflater in zijn/haar testament iets anders heeft bepaald. Door voor de nabestaanden bij wet een minimum erfdeel vast te stellen, heeft de wetgever het onmogelijk gemaakt om deze nabestaanden te onterven.

Ben je in het testament van de overledene geheel of gedeeltelijk onterft, dan loont het altijd de moeite om te berekenen of je minimaal je legitieme portie toegewezen krijgt. Is dit niet zo, dan kun je alsnog ten opzichte van de andere erfgenamen aanspraak maken op je legitieme portie. Globaal genomen bedraagt jouw wettelijk erfdeel de helft van de erfenis waarop je zonder testament recht zou hebben. Waar iemand zonder testament recht op heeft, staat in de wet.

Bepalen legitieme portie

Wanneer de legitieme portie moet worden berekend, wordt niet naar de nagelaten goederen zelf gekeken. Van belang is de waarde die ze vertegenwoordigen. Zeker bij de meer complexe erfenissen is het niet altijd eenvoudig om een legitieme portie te berekenen. Het is in dat geval verstandig om een erfrecht advocaat in de arm te nemen. Die kan jou helpen met het maken van een betrouwbare berekening. Dat is nodig, omdat er soms gerechtelijke procedures moeten worden gevoerd om het wettelijk erfdeel op te eisen. Naast een betrouwbare berekening is het handig als de erfrecht advocaat je ook helpt met administratieve zaken, zoals bijvoorbeeld het opvragen van het testament en het inschakelen van een taxateur.

Legitieme portie berekenen

Om je een idee te geven van de module die gebruikt wordt om een legitieme portie te berekenen, geven we je hier een voorbeeld. Zoals gezegd is het berekenen niet altijd even eenvoudig. Daarom kunnen aan de uitkomsten van een berekening met behulp van deze module geen rechten worden ontleend.

Bereken nu de legitieme portie

Legitieme portie opeisen

Een legitieme portie opeisen kan niet direct. Eerst moeten er 6 maanden verstreken zijn voordat je zo’n vordering kunt instellen. Wel bestaat hierop een uitzondering. Die treedt in werking als de nalatenschap is verdeeld volgens de wettelijke verdeelsleutels.

Opeisen is een formele actie. Dit betekent dat je het opeisen altijd schriftelijk moet doen. De vordering oefen je uit op de erfgenamen. In een testament is vaak iemand tot executeur benoemd. Die persoon heeft de taak gekregen om de nalatenschap af te handelen. Ook kan het zijn dat degenen die als erfgerechtigden in het testament zijn aangewezen zelf een executeur hebben benoemd. Is er een executeur actief, dan is dat de aangewezen persoon om je vordering bij neer te leggen.

Soms heeft een erflater zijn/haar hele vermogen aan een goed doel geschonken. Is dat het geval, dan kom je daar met je vordering terecht.

Lees hier hoe je je legitieme portie moet opeisen.

Legitieme portie kleinkind

Over het algemeen is de verwachting dat ouders overlijden en kinderen als erfgenaam achter blijven. Maar soms kan het gebeuren dat kinderen eerder dan hun ouders overlijden. Wanneer zo’n overleden kind zelf kinderen heeft, blijven er dus kleinkinderen achter. Op het moment dat de opa of oma van die kleinkinderen overlijdt, treedt er een uitzondering in werking. Waar normaal gesproken hun vader of moeder recht zou hebben gehad op de legitieme portie, kunnen deze kleinkinderen door plaatsvervulling nu zelf aanspraak maken op de legitieme portie waartoe hun eerder overleden vader of moeder gerechtigd zou zijn geweest.

Verjaring legitieme portie

Het is goed om niet te lang te wachten als je denkt aanspraak te kunnen maken op een wettelijk erfdeel. Vijf jaar na de overlijdensdatum vervalt namelijk het recht om aanspraak te maken op deze legitieme portie. Dit is een harde termijn die niet op een of andere manier kan worden opgerekt. Het is een vervaltermijn, niet te verwarren met verjaring die zou kunnen worden gestuit of verlengd.

Legitieme portie versus kindsdeel

Wordt er gewoon geërfd volgens de wettelijke regels, dan ontvangt elk kind zijn of haar kindsdeel. Maar wat is dan verschil tussen een kindsdeel en een legitieme portie? Het begrip ‘legitieme portie’ komt pas in zicht als de erflater in zijn/haar testament beperkingen heeft aangebracht op het kindsdeel. Bijvoorbeeld als het kind geheel of gedeeltelijk is onterfd. In zo’n geval is de legitieme portie het deel waar de kinderen minimaal recht op hebben. Zelfs als dit strijdig is met de bewoordingen uit het testament. Het is dus het deel uit de nalatenschap van hun ouders dat zij minimaal moeten ontvangen.

Legitieme portie en erfbelasting

Als onterfd kind ben je geen erfgenaam. Toch ontvang je een legitieme portie ‘krachtens erfrecht’. Dit is dan ook het criterium waar de belastingheffing bij aansluit. Ook van een legitieme portie gaat dus erfbelasting af. Ligt de waarde van jouw legitieme portie boven de vrijstelling die voor jou geldt, dan moet je er belasting over afdragen.

Bij een legitieme portie heb je recht op dezelfde vrijstelling als waar een kind dat wél erfgenaam is recht op heeft. Voor de heffing maakt het trouwens wel verschil of je jouw legitieme portie gelijk krijgt, of dat deze pas bij jou terechtkomt wanneer ook de andere ouder overlijdt.

​Gelukkig hoef je deze belasting niet zelf met de belastingdienst af te rekenen. De erfbelasting over je legitieme portie wordt voldaan door de executeur of door de nog levende partner van jouw overleden ouder. Jij ontvangt je legitieme portie dus altijd als een netto bedrag. De erfbelasting is er al over afgerekend met de belastingdienst.

Legitieme portie bij huis of woning

Bij het vaststellen van de legitieme portie gaat het niet om de goederen in de nalatenschap, maar om te waarde ervan. Vaak zit er ook een woning in de nalatenschap. Niet altijd is het duidelijk op welke waarde je die moet waarderen. In ieder geval is het zo dat voor het berekenen van erfbelasting de WOZ-waarde mag worden genomen. Dit is de waarde die elk jaar door de gemeente in een WOZ-beschikking wordt vastgesteld. Bij het berekenen van de waarde van je legitieme portie moeten alle goederen in de nalatenschap worden gerekend naar de waarde op het tijdstip van overlijden. Meestal wordt aangenomen dat hierbij dus de vrije verkoopwaarde geldt.

Legitieme portie omzeilen

De legitieme portie is een wettelijk recht. Bij het opstellen van een testament kun je dit niet negeren. Doe je dit toch, dan kan de rechthebbende met succes zijn/haar recht op de legitieme portie inroepen. Dit veroorzaakt voor alle nabestaanden die erfrechtelijk verkrijgen een probleem. De claim zal immers tegen hen geldend worden gemaakt. Zolang de legitieme portie van een toekomstige rechthebbende niet wordt aangetast, kun je naar eigen inzicht met het te erven vermogen schuiven. Dit biedt je bijvoorbeeld de ruimte om de helft van je vermogen aan een goed doel na te laten.

Legitieme portie verkleinen

Ben jij in de situatie dat je een kind wilt onterven? Dan zijn hier een paar tips waarmee je ook de legitieme portie zo klein mogelijk kunt maken.

  1. Ben je aan het aflossen op je woning. Stop daar gewoon mee en geniet van het extra geld dat je zo overhoudt.
  2. Zet ook de automatische inleg op je spaarrekening stop. Ga gewoon leven van het geld. Anders vloeit het naar je nabestaanden toe.
  3. Heb je een partner, neem dan in het testament op dat je partner eerst alles erft. Pas na het overlijden van je partner komt het onterfde kind aan de beurt.
  4. Zijn er ook niet-onterfde kinderen. Laat dan hun erfdeel groeien. Dit kan jaarlijks met 6 procent. De legitieme portie van het onterfde kind daalt dan met hetzelfde percentage.
  5. Nog meer genieten? Neem een hypotheek op de overwaarde van je huis en koop daar iets leuks van. Een mooie auto, camper of boot. De waarde in je woning verbruik je dan zelf. Je nalatenschap wordt daardoor kleiner.
  6. Bewaar bewijzen van schenking aan het onterfde kind. Heb je ooit geschonken, dan kun je die schenkingen verrekenen met het wettelijk erfdeel. Dat is ook prettig voor de andere erfgenamen.
  7. Heeft het onterfde kind een schuld aan jou? Herinner dit kind dan steeds binnen 5 jaar met een aangetekende brief aan het bestaan van die schuld en bewaar de bewijzen. Na je overlijden verkleint de nog steeds bestaande schuld het bedrag van de legitieme portie.
  8. Door het opstellen van een levenstestament, voorkom je dat het onterfde kind jouw vermogen kan gaan beheren als jij dement wordt. Je wijst dan gewoon iemand anders aan.
  9. Doe schenkingen aan je andere kinderen contant. Zo kan het onterfde kind na jouw overlijden geen bankafschriften tevoorschijn halen die hij/zij met zijn/haar wettelijk erfdeel wil verrekenen.
  10. Doe alvast op papier een schenking aan je andere kinderen. De jaarlijkse rente die over die papieren schenking wordt berekend, gaat ten koste van het wettelijk erfdeel van het onterfde kind.

Behoefte aan juridische hulp?

De juristen van de Omnius Intakebalie helpen je bij het selecteren van de juiste advocaat en het doorgeven van je contactaanvraag. De adviezen van de intakebalie zijn kosteloos en vrijblijvend.

Omnius Intakebalie is onderdeel van een landelijk netwerk van meer dan 300 advocaten en notarissen. Hierdoor heb je altijd een advocaat of notaris in de buurt.

500+ kozen voor juridische hulp via advocaat-kosten.nl

Erg prettig om met een professional van gedachte te wisselen en advies te ontvangen.

  
Evert

Zeer fijn contact en duidelijke tips. Soms wat moeilijkere termen maar dat hoort er bij.

  
Trudy

Zeer correct en duidelijke uitleg, ben zeer tevreden!

  
Abdul

Vlotte reactie op mijn vragen, adviezen gekregen waar ik mee verder kon.

  
Cees

Snelle reactie. Vriendelijk geholpen en goed doorverwezen naar de juiste advocaat.

  
Linda

We zijn goed en duidelijk geholpen en het was duidelijk dat mevrouw ons goed hielp met hoe we verder moesten met ons probleem.

  
Gregory

Wat is het verschil tussen een kindsdeel en een legitieme portie?

Als er geen testament is opgesteld heeft elk kind recht op het kindsdeel. Als een kind onterft is dan heeft het alleen recht op de legitieme portie.

Hoe groot is legitieme portie kind?

De grootte van de legitieme portie is de helft van het kindsdeel waar kinderen recht op zouden hebben als er geen testament is.

Hoe bepaal je het kindsdeel?

Je bepaalt het kindsdeel door de de helft van de gehele erfenis te nemen. Vervolgens deel je dit bedrag door het aantal kinderen + de langstlevende. Voorbeeld: 1000 erfenis, 4 kinderen + langstlevende. Kindsdeel is: (1000/2) / 5 = 100.

Hoeveel is het kindsdeel bij onterving?

Het kindsdeel bij onterving is de helft van het oorspronkelijke kindsdeel. Je noemt dit ook wel de legitieme portie. Dit is het bedrag waar je als kind recht op hebt bij een onterving.

Wat krijgt een onterfd kind?

Een onterfd kind heeft altijd recht op de zogeheten legitieme portie. Het is de helft van wat je als kind zou hebben gekregen zonder testament.

Kun je je kind 100% onterven?

Je kan je kind nooit 100% onterven. Elk kind kan altijd aanspraak maken op de legitieme portie. Een testament heeft geen invloed op de legitieme portie, die de helft is van het kindsdeel.

Kan een kleinkind de legitieme portie opeisen?

Ja, kleinkinderen kunnen, net zoals kinderen, hun legitieme portie opeisen. Deze legitieme portie is altijd de helft van het gewone erfdeel.

Kan een kind zijn legitieme portie opeisen?

Ja, je kan altijd de legitieme portie opeisen, alleen krijg je deze niet automatisch. Je moet deze binnen 5 jaar na het overlijden van de erflater opeisen bij de erfgenamen of de executeur als die er is.

Is een legitieme portie direct opeisbaar?

De legitieme portie is niet direct opeisbaar. Hier zijn regels aan verbonden zoals dat het niet opeisbaar is gedurende de eerste zes maanden na het overlijden van de erflater.

Heeft onterft kind recht op het huis?

Een onterfd kind heeft alleen recht op de legitieme portie wat een geldbedrag is. Dus het heeft geen recht op het huis of de inboedel. Wel kan het zo zijn dat het huis of inboedel verkocht moet worden om de legitieme portie te kunnen betalen. Als het huis en de inboedel onderdeel zijn van erfenis, telt de waarde mee voor de berekening van de legitieme portie.

Waar heb je recht op als je onterfd bent?

Als je als echtgenoot onterfd bent heb je geen rechten bij de erfenisverdeling, ook niet op een legitieme portie. Die geldt alleen voor kinderen Deze hebben tevens recht op inzage in (een deel van) het testament en financiën om te kunnen bepalen wat de hoogte is van de legitieme portie.

Heeft onterfd kind recht op inzage testament?

Als onterfd kind hebt je recht op inzage in het testament waarbij je een belang hebt. Dit is vaak alleen het stuk van het testament waaruit blijkt dat je bent onterfd.

Kun je onterven aanvechten?

Een onterving kan je aanvechten. Dit betekent dat je het testament gaat aanvechten wat niet een eenvoudige zaak is. Weet dat je als onterfd bent, altijd recht hebt op de legitieme portie.

Gerelateerde blogs